Có câu “Đi một ngày đàng học một sàng khôn” là để nói về việc học hỏi từ những trải nghiệm thực tế, nhưng đối với những kiến thức khô khan như môn ngữ văn, chẳng hạn như cách thiết kế câu hỏi đọc hiểu, thì chẳng lẽ lại phải “đi một ngày đàng” để học? Không cần đâu bạn ạ, bài viết này sẽ giúp bạn “bắt sóng” bí kíp thiết kế câu hỏi đọc hiểu hiệu quả, giúp bạn “chinh phục” mọi bài thi!
Bí mật của “nghệ thuật” thiết kế câu hỏi đọc hiểu
“Nghệ thuật” thiết kế câu hỏi đọc hiểu là một kỹ năng cần được rèn luyện, đòi hỏi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kiến thức, kỹ năng và một chút “tâm linh” để tạo ra những câu hỏi thu hút, kích thích tư duy và đánh giá chính xác khả năng đọc hiểu của người học.
Để thiết kế câu hỏi đọc hiểu “chuẩn chỉnh”, bạn cần nắm vững 3 yếu tố quan trọng:
1. Hiểu rõ bản chất của câu hỏi đọc hiểu
Câu hỏi đọc hiểu là loại câu hỏi yêu cầu người đọc phải phân tích, đánh giá và tổng hợp thông tin từ một đoạn văn bản, bài đọc. Không chỉ đơn thuần là “đọc và hiểu”, câu hỏi đọc hiểu đòi hỏi người đọc phải vận dụng khả năng suy luận, liên kết ý tưởng và đưa ra những kết luận logic.
2. Xác định mục tiêu đánh giá
Mục tiêu đánh giá là yếu tố then chốt trong việc thiết kế câu hỏi đọc hiểu. Bạn muốn đánh giá khả năng nào của người học? Là khả năng nắm bắt thông tin chính, hay phân tích, suy luận, hay cả hai?
Ví dụ, để đánh giá khả năng nắm bắt thông tin chính, bạn có thể thiết kế câu hỏi trắc nghiệm với 4 lựa chọn, yêu cầu người đọc chọn phương án đúng nhất. Còn để đánh giá khả năng suy luận, bạn có thể thiết kế câu hỏi mở, yêu cầu người đọc giải thích, phân tích hoặc đưa ra luận điểm của riêng mình.
3. Lựa chọn hình thức câu hỏi phù hợp
Hình thức câu hỏi là “bộ mặt” của câu hỏi đọc hiểu, quyết định đến sự thu hút, khả năng kích thích tư duy và hiệu quả đánh giá.
Có rất nhiều hình thức câu hỏi đọc hiểu, chẳng hạn như:
- Câu hỏi trắc nghiệm: Câu hỏi trắc nghiệm là hình thức phổ biến nhất, dễ chấm điểm và phù hợp để đánh giá khả năng nắm bắt thông tin chính.
- Câu hỏi tự luận: Câu hỏi tự luận đòi hỏi người học phải tự suy luận, phân tích và diễn đạt ý tưởng của riêng mình, phù hợp để đánh giá khả năng suy luận, lập luận và diễn đạt.
- Câu hỏi mở: Câu hỏi mở không có đáp án cố định, yêu cầu người học đưa ra quan điểm, ý tưởng, hoặc phân tích, giải thích vấn đề theo cách hiểu của riêng mình, phù hợp để đánh giá khả năng tư duy độc lập, sáng tạo và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.
Một số lưu ý “vàng” để thiết kế câu hỏi đọc hiểu
- Xác định rõ ràng mục tiêu đánh giá: Mục tiêu đánh giá sẽ giúp bạn lựa chọn loại câu hỏi phù hợp và thiết kế câu hỏi hiệu quả hơn.
- Sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu: Ngôn ngữ câu hỏi cần dễ hiểu, không mơ hồ, tránh sử dụng những từ ngữ chuyên ngành hoặc những thuật ngữ phức tạp.
- Tránh những câu hỏi “bẫy” hoặc gây hiểu nhầm: Câu hỏi đọc hiểu nên tập trung vào việc đánh giá khả năng đọc hiểu, chứ không phải là “lừa” người học.
- Đảm bảo câu hỏi có độ khó phù hợp với trình độ của người học: Câu hỏi quá dễ sẽ không đánh giá được năng lực, còn câu hỏi quá khó sẽ khiến người học nản chí.
- Sử dụng hình ảnh, sơ đồ minh họa: Hình ảnh, sơ đồ minh họa giúp người học dễ hiểu nội dung câu hỏi hơn, đồng thời tạo sự thu hút cho câu hỏi.
- “Bí kíp” tâm linh: Thiết kế câu hỏi đọc hiểu như một tác phẩm nghệ thuật, thể hiện sự tinh tế, khéo léo và sự am hiểu tâm lý của người học.
Gợi ý một số câu hỏi đọc hiểu “độc đáo”
Ví dụ 1:
Đoạn văn: “Tôi đã từng chứng kiến những đứa trẻ nghèo phải bỏ học để kiếm sống, những người già phải vất vả kiếm từng đồng bạc lẻ, những người bệnh phải chịu đựng nỗi đau vì thiếu thuốc men. Tôi đã từng chứng kiến sự bất công, sự tàn bạo, sự bất hạnh trong cuộc sống. Nhưng tôi cũng đã từng chứng kiến tình người ấm áp, lòng tốt của con người, sự sẻ chia và hy vọng. Những điều đó đã khiến tôi tin rằng, cuộc sống này vẫn còn rất nhiều điều tốt đẹp.”
Câu hỏi: Hãy phân tích cảm xúc của tác giả được thể hiện trong đoạn văn trên.
Ví dụ 2:
Đoạn văn: “Trên con đường làng nhỏ, hàng cây bàng xanh mát rượi che bóng mát. Những chú chim hót líu lo trên cành cây, tiếng cười giòn tan của những đứa trẻ nô đùa dưới gốc bàng. Nắng sớm dịu dàng thấm đượm vào từng ngọn cỏ, từng bông hoa. Bầu không khí trong lành, mát mẻ mang đến cảm giác yên bình, thư thái.”
Câu hỏi: Hãy nêu những chi tiết miêu tả cảnh vật trong đoạn văn trên?
Ví dụ 3:
Đoạn văn: “Con người sinh ra không ai là hoàn hảo. Ai cũng có những khuyết điểm, những sai lầm. Nhưng chính những khuyết điểm, những sai lầm đó lại giúp chúng ta trưởng thành, giúp chúng ta nhận thức được giá trị của bản thân và giá trị của cuộc sống.”
Câu hỏi: Theo bạn, tác giả muốn truyền tải thông điệp gì qua đoạn văn trên?
Kết luận
Thiết kế câu hỏi đọc hiểu là một “nghệ thuật” đòi hỏi sự tinh tế, am hiểu tâm lý và kỹ năng sư phạm. Hãy nhớ rằng, những câu hỏi đọc hiểu “chuẩn chỉnh” không chỉ giúp người học tiếp thu kiến thức, mà còn giúp họ rèn luyện khả năng tư duy, phân tích và trưởng thành hơn.
Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc thiết kế câu hỏi đọc hiểu, hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ. Chúng tôi có đội ngũ chuyên viên giàu kinh nghiệm, sẵn sàng chia sẻ bí quyết và giúp bạn thiết kế những câu hỏi hiệu quả, phù hợp với mục tiêu và đối tượng học sinh.
Số Điện Thoại: 0372899999, Email: [email protected] Hoặc đến địa chỉ: 233 Cầu Giấy, Hà Nội.
Hãy cùng chúng tôi tạo nên những câu hỏi đọc hiểu “độc đáo” và giúp học sinh “chinh phục” mọi thử thách!